H μούττη της Σαρακοστής (Καθαρά Δευτέρα στην Κύπρο)

Η Καθαρά Δευτέρα για τους περισσότερους σημαίνει εξόρμηση στα χωράφια, σημαίνει παιγνίδια, αλλά και μυρωδάτα κουλούρια. Όλοι προγραμματίζουμε να κόψουμε τη… μούττη της, ενώ τα φαγητά της ημέρας έχουν μεγάλη διαφορά σε σχέση με το καθημερινό μας διατροφολόγιο. Τα κουλούρια και οι λαγάνες έχουν την τιμητική τους, καθώς και όλα τα ζαρζαβατικά.

Ποια σημασία έχει, όμως, η Καθαρά Δευτέρα;

Η ονομασία Καθαρά Δευτέρα προέρχεται από τον καθαρισμό των ψυχών και των σωμάτων, που αρχίζει τη μέρα αυτή και συνεχίζεται όλη τη Σαρακοστή. Την ημέρα αυτή, όλα τα φαγητά είναι «καθαρά». Γι’ αυτό και λέμε «θα κόψουμε τη μούττη της Σαρακοστής». Μερικά από τα εδέσματα της ημέρας είναι οι αγκινάρες, τα σέλινα, τα φρέσκα κουκιά. Στα χορταρικά προστίθενται, επίσης, και τα ορεκτικά, όπως οι μαύρες ή οι τσακιστές ελιές, τα διάφορα είδη ξιδάτων, ο ταραμάς, το ταχίνι και ο χαλβάς. Από το μενού μας, βέβαια, δεν μπορούν ν’ απουσιάζουν τα κουλούρια και η λαγάνα, που συνοδεύουν όλα τα φαγητά της Καθαράς Δευτέρας, ενώ απλώνοντας την ταραμοσαλάτα πάνω στη λαγάνα και τα κουλούρια, δημιουργούμε ένα πολύ νόστιμο ορεκτικό. Άλλα εδέσματα της ημέρας είναι ελιές, μαύρες και τσακιστές, η πίκλα, οι πατάτες βραστές, τα παντζάρια, οι καράολοι, ο ταραμάς, το ταχίνι, τα αγγουράκια, τα χταπόδια, οι σουπιές, οι ρέγγες και οι αντζούγιες. Αρκετά μαγειρευτά φαγητά μπορούν να περιληφθούν στο μενού μας όπως είναι οι σουπιές με σπανάκι, τα φασόλια γίγαντες, οι γαρίδες (χωρίς λάδι), η νηστίσιμη πατατοσαλάτα. Μην ξεχνάμε και το κρασί, που ρέει άφθονο σε όλα τα τραπέζια. «Η μούττη της Σαρακοστής»

Σύμφωνα με το χρονογράφο Χριστάκη Σαββίδη, το έθιμο της Καθαράς Δευτέρας, ή όπως στη λαογραφία ονομάζεται «κόψιμο της μούττης της Σαρακοστής», είναι από τα πιο ωραία έθιμα του λαού μας, που οι ρίζες του πηγάζουν από την αρχαία μας μυθολογία. Το έθιμο αυτό έχει δύο όψεις. Η μια είναι η εκδήλωση της αγάπης μας προς τη φύση, που με τη βλάστηση ντύνεται στα γιορτινά της και τρέχει ο κοσμάκης να την απολαύσει ολημερίς. Η άλλη όψη είναι η χριστιανική, όπου η Εκκλησία μάς προτρέπει να ετοιμαστούμε ψυχή τε και σώματι για να δεχθούμε την Αγία Εβδομάδα των Παθών και την ένδοξη Ανάσταση του Κυρίου. Όπως οι αρχαίοι Έλληνες γιόρταζαν τον ερχομό της άνοιξης, που συμπίπτει με το Μάρτη, πρώτο μήνα της άνοιξης (που όλοι γιόρταζαν την επάνοδο της Περσεφόνης, θυγατέρας της Δήμητρας - θεάς της γεωργίας, από τον Άδη στη γη, με χορό και τραγούδια), έτσι και στις μέρες μας ο λαός γιορτάζει την Καθαρά Δευτέρα. Αφήνει κατά μέρος όλες τις σκοτούρες της ζωής και τρέχει να γιορτάσει τη φύση ντυμένη στα γιορτινά της, ν’ ακούσει τα κελαηδήματα των πουλιών, να πιει από το τρεχάμενο νερό των ρυακιών, να αναπνεύσει τον καθαρό αέρα του βουνού και του κάμπου, και να ευχαριστήσει το Δημιουργό του σύμπαντος.